Bevlogen of burn-out?

Wat is het moment waarop bevlogenheid omslaat in een burn-out?

Tijdens onze klantendag eind 2023 spraken onze collega’s Anton en Tedske over burn-out. Hoe ontstaat het, wat zijn de (eerste) symptomen, wie lopen risico en misschien wel het allerbelangrijkst: hoe voorkom je het?

Misschien ken of ben jij er wel één: een bevlogen werknemer. De werknemer die al zijn mogelijkheden en talenten inzet om zijn werk zo goed mogelijk te doen. Het zijn de gemotiveerde collega’s die die extra stap zetten. Ze werken met veel plezier en inzet. Maar hoe fijn dit ook klinkt, het kan ook een gevaar met zich meebrengen..

Risicogroep

Welke werkgever wil nou geen bevlogen medewerkers? Zolang deze medewerkers gezond zijn, is dit een ideale situatie. Maar wanneer deze bevlogenheid ongezonde vormen aan begint te nemen, ligt een burn-out op de loer.

Werknemers die automatisch een hoger risico lopen op een burn-out zijn de werknemers die zich erg verantwoordelijk voelen, loyaal zijn, perfectionistisch zijn, de ‘harde werkers’ of hoog gevoelige mensen. Dit zijn mensen die met elkaar gemeen hebben dat ze minder goed hun grenzen kunnen bewaken.

Van stress naar burn-out

Bij mensen die gezonde stress hebben, gaat de stresscurve op en neer. Bij een curve van chronische stress zakt de stress telkens net niet helemaal terug naar de basislijn. Op die manier heeft het lichaam onvoldoende tijd om goed te kunnen herstellen van de stress. Wat gebeurt er dan? Denk maar eens aan wat er gebeurt wanneer je staal heel lang verhit. Het vervormt dan definitief en zal niet terugkomen in zijn oude vorm. Zo gaat het ook met mensen die chronische stress hebben.

Het herstelvermogen is de key van jezelf vitaal houden. Wanneer je niet kan herstellen, ontstaan er allerlei veranderingen in je stress-systeem. Er is sprake van hormonale wijzigingen en je autonome zenuwstelsel verandert. Je ‘telefoon en oplaadkabel’ zijn kapot.

In je hoofd veranderen er dingen vanwege langdurige, chronische stress. Het betreft de vorm van de prefrontale cortex en van de amygdala, ook wel het reptielenbrein genoemd (deze is verantwoordelijk voor ‘vechten, vluchten of bevriezen’). Het herstel van burn-out duurt vaak erg lang, omdat er veel hersteltijd nodig is. Je kan het herstel misschien het beste vergelijken met het herstel na 50 marathons achter elkaar hardlopen. “Het is niet zozeer de stress die ongezond is, maar hoe vlot je ervan herstelt” (Sabine Geurts, hoogleraar UvN)

Roofbouw

Wanneer je jezelf stelselmatig zo uitput dat je potenties steeds verder afnemen, is er sprake van roofbouw. Bij roofbouw is er sprake van te weinig herstelGEDRAG en gebrek aan voldoende herstelVERMOGEN. Wanneer je inspanning niet afwisselt met ontspanning, gaat het mis. Vaak heeft de partner van iemand die een burn-out heeft of er op af stevent het als eerste door.

De eerste symptomen van groeiend hersteltekort zijn:

• Minder zin/tegenzin
• Vermoeid gevoel
• Slechter slapen
• Kort lontje
• Gehaast
• Impulsief
• Piekeren
• Gespannen spieren

De oorzaak van een burn-out is vaak een combinatie van persoonlijkheid, iemands privésituatie en werk (zie ook: Risicogroep).

Burn-out: wat nu?

Hoe weet je of je een burn-out hebt? Er zijn meerdere symptomen die hierop kunnen duidden. Het betreft: lichamelijk en geestelijke uitputting, moeheid, slecht slapen, hartkloppingen, duizeligheid, huilbuien, angst, paniek, cynisme, een kort lontje, besluiteloosheid, een opgejaagd gevoel, overmatig drank- en/of drugsgebruik, slecht presteren, schuldgevoel, geen concentratie, vergeetachtigheid, het maken van onnodige fouten en piekeren. Bij een burn-out is er sprake van lichamelijke en geestelijke uitputting met bijna altijd een combinatie van meerdere van de hierboven genoemde symptomen. Om zeker te weten of je een burn-out hebt kan je het beste contact opnemen met je huisarts of jezelf laten testen door een CSR-coach (Chronische Stress Reversal-coach).

Let op dat je een burn-out niet verwart met overspannenheid of depressie. Bij een burn-out ben je het stadium van overspannenheid voorbij en is er sprake van fysieke en mentale ineenstorting. Een depressie (stemmingsstoornis) kan samengaan met burn-out maar dit hoeft niet.

De weg naar herstel

Vanuit de CSR-benadering worden er drie fases onderscheiden om goed te herstellen van een burn-out:

1. De roofbouw moet gestopt wordt, met daarbij extra aandacht voor het fysieke herstel.
2. Er is veel aandacht voor het aanvullen van de reserves. De focus wordt gelegd op het verbeteren van het zelfmanagement en het opbouwen van de vitaliteit.
3. De re-integratie komt in beeld, met aandacht voor het opbouwen van vitaliteit en conditie en het bevorderen van veerkracht. Zoals hierboven aangegeven kan een CSR-coach (op basis van een Energy-Check-Up meting) goed meten  in hoeverre iemand in zijn/haar burn-out zit. 

Burn-out preventie

Een gezonde medewerker is een gelukkige medewerker. Maar hoe worden/blijven medewerkers zo gezond mogelijk? Er zijn meerdere zaken die herstel tijdens het werk kunnen bevorderen. Enkele voorbeelden: passende taakeisen (niet teveel, niet te weinig), realistische werktaken en goede werk-rust tijden.

Er zijn ook zaken die nahet werk gedaan kunnen worden om het herstel te bevorderen. Denk hierbij onder andere aan afstand nemen van het werk, fysieke vrijetijdsbesteding (afleiding + feel-good + fit) en voldoende rustmomenten/slapen (7-8-9- uur).

Tips voor werkgevers

Sta in jouw gesprekken met medewerkers stil bij het thema werkgeluk:

• Dingen doen die goed bij jou passen, waar je jouw passie en talenten in kwijt kunt.
• Draagkracht versus draaglast in balans (hoe gaat het met je?).
• Duidelijkheid: wie ben ik, wat kan ik, wat past bij mij?
• Psychologische basisbehoeften: autonomie, competentie, verbondenheid.

Wanneer een medewerker gaat re-integreren na een burn-out diagnose, is het van belang dat er onder andere micropauzes worden ingelast: tijdens de re-integratie wordt er bijvoorbeeld maximaal 6o minuten gewerkt achter een computer, afgewisseld met ongeveer 10 minuten pauze. Neem ook een lunchpauze, zonder daarbij aan het werk te zijn. 

Meer weten?

Wil je graag meer weten over wat wij op het gebied van burn-out (preventie) kunnen betekenen? Mail dan naar administratie@vdhcwerkadvies.nl, wij zorgen dat uw vraag bij de juiste persoon terecht komt.